EEN
DROOM WERD TOCH WERKELIJKHEID
In de hoogtijdagen van de zeezenders in internationale wateren voor de
West Europese kusten werd veelvuldig gebruik gemaakt van meisjesnamen
voor de radiostations. Denk maar eens aan Radio Veronica, Radio Caroline
en Radio Monique. Maar ook voor de schepen zelf werd een meisjesnaam wel
eens gekozen. Denk bijvoorbeeld aan Magda Maria, Magdalena en Jeanine.
In de maand april 1973 waren er ook heel wat meisjes en vrouwen die
samen met mannen de strijd aangingen in een demonstratie. Deze werd
gehouden in Den Haag als een soort van vredig bewijs aan de Nederlandse
regering dat het volk trots was op het bestaan van de zeezenders, met
Radio
Veronica in het bijzonder. Ruim 150.000 demonstranten slenterden door de
straten richting het Binnenhof. In de aanloop naar de bewuste dag, 18
april 1973, stonden de kranten vol met artikelen die betrekking hadden
op de komende optocht en de hoorzitting. Een bijeenkomst in het gebouw
van de Tweede Kamer, die tegelijkertijd zou worden gehouden, met als
onderwerp het eventuele voortbestaan van Radio Veronica en de andere
stations. Maar ook profiteerden anderen mee, de zogenaamde ‘duimzuigers’,
die dachten ook een radioproject vanaf zee te kunnen beginnen. Eén van
hen was Willem Beusenberg. Hans Knot blikt terug op de droom van de
inwoner van IJmuiden.
Ik kreeg begin april 1973 een fotokopie toegestuurd door Dick van Schenk
Brill. Hij stuurde me het om te gebruiken voor Pirate Radio News, het
tijdschrift waar ik destijds hoofdredacteur van was. Nog dezelfde week
volgden nog een aantal andere publicaties waarin telkens dezelfde naam
op dook, namelijk die van Willem Beusenberg. Ruim 34 jaar later, 18
april 2007, kreeg ik andermaal fotokopieën toegestuurd. Deze keer waren
ze afkomstig van Theo Hoekstra, campinghouder in Frankrijk en deels
waren het dezelfde artikelen als destijds. Laten we eerst eens kijken
wat Beusenberg zoal te vertellen had in de Telegraaf, om later terug te
keren naar Hoekstra, die 34 jaar later niet eerder bekende informatie
toevoegt.
Het was allereerst Stan Huygens die in de Telegraaf van 5 april met het
bericht kwam dat de in de sportvisserij bekend staande Beusenberg met
een eigen radiostation vanaf een schip in internationale wateren wenste
te starten. Beusenberg, die ook eigenaar van een restaurant en een
vissportwinkel was, vertelde in het artikel dat hij enkele weken eerder
benaderd was door twee mannen met de vraag of hij ook een schip te koop
had. “Ze vertelden wat ze van plan waren en ik werd zo enthousiast dat
ik besloot met ze mee te doen. Ze hadden ook direct door op welke manier
ik ze kon helpen.’ Daarbij dacht Beusenberg aan het bevoorraden van het
zendschip vanuit IJmuiden richting de plek waar het zendschip zou worden
verankerd in internationale wateren. Vervoer van proviand, bemanning en
programma’s was voor hem zeer eenvoudig te regelen. Beusenberg wilde de
namen van de ‘twee mannen’ niet prijs geven, wel stelde hij dat het
schip, dat zou worden ingezet, de naam ‘Elisabeth’ droeg. Het ging om
een trawler van 600 bruto registerton, met een lengte van veertig meter.
Beusenberg verwachtte dat medio mei 1973 de uitzendingen vanaf het schip
van start zouden kunnen gaan en stelde hij dat er in één van de havens
van IJmuiden hard gewerkt werd aan de inrichting van het schip.
Ook verklaarde hij dat de zendapparatuur nog niet aanwezig was maar de
daarop volgende week in het ruim, waar voorheen de visnetten lagen, zou
worden ingebouwd. Huygens meldde verder: ‘In de Gouden Karper’ is het
een en al bedrijvigheid, daar de ondernemende IJmuidenaar zo snel
mogelijk met uitzenden wil beginnen. Vooral nu Veronica niet in de lucht
is.’ Enkele dagen eerder, op 2 april, was de Norderney van Radio
Veronica’ gestrand vlakbij de haven van Scheveningen en was het voor de
directie van het station een zorg zo snel mogelijk weer in de ether te
komen. Zowel vanuit de RNI als de Carolineorganisatie werd zendtijd via
reserve zender dan wel het te beschikking stellen van het totale
zendschip aangeboden. Binnen een week na publicatie van het eerste
artikel over Beusenberg’s plannen was Radio Veronica al weer terug in de
ether.
Beusenberg had geen angst dat het financieel niet haalbaar zou zijn want
uit onverwachte hoek waren er al contacten gelegd met sponsoren en
reclamebureaus. Ook in dit geval wenste Beusenberg geen namen vrij te
geven maar wist hij wel over het enthousiasme voor het project te reppen:
“Wel werd mijn initiatief overal enthousiast ontvangen. Vooral omdat dit
weer een echt Nederlandse onderneming is. Waarom moeten het
buitenlanders zijn die met plannen en ideeën komen? Er is nog plaats,
dat week ik zeker, wanneer de luisteraars weten dat het een Nederlands
schip met een Nederlandse radiozender is’, aldus de afsluitende
opmerking van Willem Beusenberg in de Telegraaf, alwaar hij in zijn
nette pak tezamen met zijn dochter Carla was afgebeeld op een foto.
Een dag later was er andermaal een foto van Beusenberg te bewonderen,
dit keer met het schip Elisabeth op de achtergrond.
Daarop
was een bord aangebracht waarop afleesbaar was dat het schip eigendom
was van Jac den Dulk Wzn. De foto stond afgedrukt bij een artikel in het
Haarlems Dagblad, waarin de IJmuidenaar vreemd genoeg als eigenaar was
aangeduid. In dit artikel was iets meer te lezen over de plannen: ‘Met
uitzondering van de nachtelijke uren zullen we popmuziek gaan uitzenden
en ons voornamelijk gaan richten op de jeugd. Want als de jeugd naar je
luistert, is je succes verzekerd!” Hij voegde er nog aan toe dat de
programma’s direct vanaf het toekomstige zendschip zouden worden
gepresenteerd door twee tot drie deejays, waaronder zijn dochter Carla.
Afwijkend op de eerdere publicatie in de Telegraaf was het bruto
register ton, 500 in plaats van 600.
Kijkend in de hedendaagse wereld van internet is inderdaad informatie
terug te vinden en wel dat het betreffende schip eerst onder de naam
Scheveningen 70 in de vaart was en wel tussen 1918 en 1928. Het werd
gebouwd bij scheepswerf Pannevis in Alphen aan de Rijn. Vervolgens had
het schip diverse namen, waaronder ‘Cornelis Roeleveld’, Geertruida en
inderdaad Elisabeth. Tussen 1964 en 1971 was het onder de laatste naam
in de vaart en in eigendom van Jac. Den Dulk. Daarna is het schip – dat
ook de registratie Scheveningen 4 droeg – als vissersschip uit de vaart
genomen en verkocht met als doel sportvisserij vanuit IJmuiden.
Waarschijnlijk was de nieuwe eigenaar, Willem Beusenberg, niet eerder op
de gedachte gekomen het bord met de naam van de eigenaar te vervangen.
Op 10 april 1973 stond dochter Carla, met haar lange blonde haren in de
wind, afgebeeld in een ander artikel, dit keer in het Noord Holland
Dagblad. Voor het eerst werd toen duidelijk dat de naam van het station
Radio Carla zou moeten gaan worden: ‘ Hierrrr is Radio Carla. Jullie
bloedeigen Carla. Jaaaa, beste luitjes, jullie stationnetje voor de
Noordzeekust met alleen maar muziek en nog eens muziek.’ Willem
Beusenberg kwam andermaal aan het woord en stelde dat ze popmuziek
gingen draaien voor de groep van 12 tot 25 jaar, waarop 70% van de
nationale platenindustrie draaide. De journalist André Naber stelde
Beusenberg nog wat technische vragen, zoals op welke golflengte het
station zou gaan uitzenden. Mysterieus lachend had Beusenberg geen
antwoord gegeven, daar hij van dergelijke zaken geen verstand had. Wel
was er een specifieke doelgroep: “Ik richt me in hoofdzaak op de
randstad. Die is het dichtstbevolkt. Daar wonen de meeste mensen. Daar
hebben mijn adverteerders ook het meeste aan. Ik doe dit in ieder geval
niet voor niets, het moet geld opleveren.’
Bluffend dacht de 39-jarige Willem Beusenberg iedere journalist alles
maar te kunnen vertellen en ook deze keer kwam het weer in de krant:
“Vandaag nog had ik een man van een reclamebureau aan de telefoon en die
vroeg of ik meteen nog een tweede zendschip kon klaar maken, die dan
boven de waddeneilanden zou kunnen worden afgemeerd. Zij zouden wel
opdrachtgevers weten.” Voor het eerst richtte Beusenberg zich iets meer
op de financiering, die zou namelijk komen uit de hoek van een Haagsche
bankier waar hij al jaren zaken mee deed. Daar tegenover stelde
Beusenberg in hetzelfde interview de enige te zijn die het volledige
financiële risico zou gaan dragen. “Als je een bedrijf begint loop je
altijd risico. Zo’n verbod op de zeezenders zie ik de eerste jaren echt
niet komen. Kijk, ik ben toch niet gek. Het is een complete uitdaging.
Al die buitenlanders met hun radiostations voor onze kust, dat zint me
niet. Daar moet nog een Nederlander bij.”
In het interview blufte Willem B nog verder door te stellen dat vanuit
de publieke omroep al diverse technici hadden aangegeven te willen
solliciteren bij het station. Verder vertelde hij over zijn 18-jarige
dochter: “Zij zal als omroepster en gastvrouw worden gebracht. Zij wordt
opgeleid door de pers- en radioman van Beusenberg”. Een persman die ook
niet bij naam en toenaam werd genoemd. Wel werd toegegeven dat deze
persman in dienst was van een dochteronderneming van de Telegraaf.’ Tja
en dan vraag je ook nog af hoe de man alle onzin nog zo kon vertellen en
dat hij er zelf niet in verstikte. U begrijpt het al, nadat de
demonstratie werd gehouden op 18 april 1973 en de golf aan publiciteit
inzake de grote schare mensen die zich achter de zeezenders opstelden,
was weggebt, verdween ook
Willem
Beusenberg uit de publiciteit. Het radiostation, en dus zenden vanaf de
voormalige vissersboot Scheveningen 4 dan wel de MV Elisabeth leek bij
een droom voor Beusenberg te blijven.
Het zou dus tot april 2007 duren alvorens Beusenberg zijn droom weer
onder mijn aandacht werd gebracht via een aantal knipsels, dat werd
opgestuurd door Theo Hoekstra vanuit Frankrijk. Hij wilde me graag zijn
contacten van destijds met Beusenberg delen, niet wetende dat er nog een
droomscenario aan komt. Theo was in contact met me gekomen daar hij via
MediaPages op zoek was naar een oude vriend, Pieter Damave. Hij was dus
op zoek naar Damave’s adres. Nadat ik Pieter’s gegevens had doorgespeeld
bleven we mailen en kwam het volgende richting het redactionele adres in
Groningen.
‘Beste Hans Knot, het is al meer dan 30 jaar geleden dat ik met Radio
Caroline en met Radio Carla in contact kwam. Ik was destijds verkoper
van advertentie ruimte voor het weekblad DE ECHO ( Telegraaf) één van
mijn adverteerders was destijds Willem Beusenberg van het visrestaurant
De Gouden Karper in IJmuiden. Willem Beusenberg verhuurde vissersboten
en had het plan opgevat om een eigen zendschip te beginnen onder de naam
Radio Carla. Ik heb daar heel veel met hem over gebrainstormd. Het
Haarlems Dagblad van 6 april 1973 heeft hier toen aandacht aanbesteed.Ik
was zelf medewerker in die tijd bij een ziekenomroep in Haarlem. Onze
ziekenomroep zou toen voor ongeveer 150 uur bandopnames gaan maken voor
de proefuitzendingen.Van het destijds gestrande schip King David
(Capital Radio) wilde Beusenberg de antenne kopen voor zijn eigen
zendschip.’
Met dit deel van de e-mail werd me al heel duidelijk wat Beusenberg in
zijn fantasie bedoelde met contacten met iemand van een
dochteronderneming van de Telegraaf. In al zijn dromen, één van zijn
vier schepen in te zetten als zendschip, had hij niet alleen diverse
journalisten om de tuin geleid maar ook nog eens een jonge enthousiaste
Theo Hoekstra en zijn vrienden van de lokale ziekenomroep. Theo
andermaal: ‘De ECHO zou de primeur krijgen om als eerste het verhaal te
publiceren. Onze reactie belde de persfotograaf De Boer uit Haarlem.
Deze fotograaf heeft de foto, die hij op het schip van Beusenberg maakte,
aan de Telegraaf verkocht, nog vóórdat de ECHO uitkwam. Er werd een
artikel geplaatst in het Stan Huygen Journaal van 5 april 1973. Op 10
april 1973 plaatste het Noord-Hollands Dagblad ook een artikel. Alle
plannen zijn in de doofpot gegaan en mijn ontslag bij de krant dreigde.
Ik werd benaderd door ene meneer Dennis King die mij een contract
aanbood om reclamezendtijd te gaan verkopen voor Radio Caroline,
gevestigd in de Van Hogendorpstraat 16 in Den Haag.Wel heb ik
commercials voor het station verkocht maar nooit mijn provisiegeld
ontvangen.’
Zoekende
op internet naar nadere gegevens rond de Elisabeth, dan wel Scheveningen
4, leerde me dat Beusenberg in 1989 dit sportvissersvaartuig had
verkocht en wel aan de organisatie achter Azart die het inzet als
theaterschip. Op de internetpagina van de Azart is het volgende terug te
vinden: ‘Het varend muziektheater Azart is opgericht op het Amsterdamse
KNSM/Java-eiland om de maritieme tradities voort te zetten die van
Amsterdam een kosmopolitische en multiculturele grootstad gemaakt hebben.
Een eeuw lang speelde het eiland hierin een centrale rol en was tot de
opkomst van Schiphol, veertig jaar geleden, de nationale aankomst- en
vertrekhaven. Hier scheepten tienduizenden zich in voor een nieuwe
uitdaging. Het schip, op grote afstand, als ook het Azartplein, centraal
op het eiland gelegen en naar het schip genoemd, vormen een "lieu de
memoire", monumenten, die deze herinnering leven houden. In deze zin is
Azart een lokaal project, bestemd voor de oude en nieuwe bewoners van
het eiland en, bij uitbreiding, voor de inwoners van stadsdeel Zeeburg
en de stad zelf. Aan de andere kant is Azart onmiskenbaar een cultureel
ambassadeur van Amsterdam geworden die een beroep doet op de
verbeeldingskracht en vrijheidszin, een functie die voorbestemd is om
groter te worden hoe verder het schip komt. Vanuit buitenlands
perspectief wordt het product ‘Holland’ verkocht.
In de maand september 2000 werd het onderwaterschip op een werf in Urk
systematisch doorgemeten en bleek het met minimaal 5mm. dikte te voldoen
aan alle normen. Hiermee behoeft het onderwaterschip niets anders dan
een tweejaarlijkse werfbeurt. Het bovenwaterschip daarentegen en vooral
de karakteristieke stuurhut die ruim veertig jaar geleden van een andere
logger werd overgenomen, behoeft onderhoud. Begin December 2000 heeft
het Prins Bernard Fonds besloten 40 mille te reserveren om de voormalige
haringlogger Azart als varend monument te behouden. Deze gelden werden
in de winter 2000/2001 besteed om de oceaanwaardigheid van het schip en
de veiligheid van de bemanning te waarborgen.
Een persbericht in 2001 meldde het opzienbarende nieuws dat de
voormalige Elisabeth van Willem Beusenberg alsnog zou worden ingezet
voor het verzorgen van uitzendingen, hoewel niet van radio maar
televisiesignalen: ‘Sinds medio oktober 2001 verzorgt AZART-TV iedere
zaterdag een half uur programma op KLEURNET TV, een multiculturele
kanaal op de Amsterdamse kabel. Alle apparatuur, beschikbaar gesteld
door KLEURNET, en knowhow is aan boord. Dit geeft een geweldige kans een
intens contact met de Amsterdamse bevolking op te bouwen. Tegelijk geven
de copy rechten met 26.000,- gulden per jaar een vaste basis aan het
project.’ Ware het niet dat Theo Hoekstra besloot mij de fotokopieën te
sturen en mijn interesse werd gedreven op zoek te gaan naar wat er met
de Elisabeth uiteindelijk was gebeurd, dan hadden we nooit geweten dat
een droom van Willem Beusenberg alsnog deels was uitgekomen.
http://www.scheveningen-haven.nl/info/schepen/sch4.htm
http://www.azart.org/history.html
http://www.azart.org/elf.html
http://homepage.eircom.net/~azart/cult_als_confr.html
http://www.azart.org/webcast.html
HANS KNOT 2007.