Het is, in de zich snel veranderende mediawereld, steeds weer aangenaam terug te kijken en het woord te geven aan de grootheden uit de radio-industrie, die aan de wieg stonden van de populairste periode van dit medium. Hun herinneringen aan al lang vergaande radioproducties, en aan personen, die het geluid en de inhoud van de radio-omroep hebben bepaald. Grootheden die tevens aan de voormalige structuren binnen de omroepstudio’s hebben gewerkt en hun vriendschap vooral hadden met andere grootheden uit de showbusiness, zijn over het algemeen uitermate onderhoudend en laten de lezer op reis gaan door het eigen verleden.

Bovenstaan is des te meer van toepassing als het gaat om een radiogrootheid als Chris Howland.

De in Engeland geboren Howland heeft zijn herinneringen opgeschreven en onder de titel ‘Yes, Sir! Aus dem Blickwinkel eines englischen Gastarbeiters’ (‘Yes Sir! Vanuit een invalshoek van een Engelse gastarbeider“) en als boek laten publiceren. De radio en tv presentator, geboren 1928, en ook bekend onder zijn alias naam ‘Heinrich Pumpernickel’, vertelt in zijn autobiografie op een soepele manier over zijn jeugd, die hij in Engeland beleefde en over zijn tijd in het Britse leger. Daar leerde hij bij de soldaten omroep ‘British Forces Network’ het radiomaken. Vele uitermate komische verhalen volgen elkaar in het boek op, zoals het verhaal over een live, tijdens een nieuwsuitzending, gelaten scheet, die Howlands carrière bijna voortijdig om zeep had geholpen. Tevens de uitleg hoe hij zijn baas destijds verduidelijkte, dat een nieuwsbericht niet alleen voorgelezen diende te worden maar ook inhoudelijk begrepen moest worden. Naast de blik in de coulissen van BFN gaat Chris Howland ook terug naar de naoorlogse jaren, die hij doorbracht in Hamburg, tijdens de Britse bezetting. Deze herinneringen geven duidelijk inzicht in schaarse verhalen over radiowerk en leefomstandigheden uit die periode door een directe getuige.

Tot de meest boeiende verhalen van de autobiografie behoort zeker hoe Howland in 1952 vanuit het niets bij NWDR aanklopte met de woorden: “Ik ben degene waarop jullie hebben gewacht!“ Zijn DJ carrière bij de Duitse omroep lijkt hierdoor bijna afgedwongen. Anekdote op anekdote volgen elkaar op over de chaos tijdens zijn uitzendingen op zaterdag, die blijkbaar bestonden uit een wilde mix van songs, moppen, geluiden en de presentatie als deejay. Zijn van origine in het Engels geschreven manuscript voor het programma liet Howland in het Duits vertalen door een vriendin. Het resultaat las hij dan voor, tenenkrommend, in een tot dan nog nooit eerder gehoorde stijl op de Duitse radio. Het was in dat programma dat Howland voor het eerst gebruik maakte van de Duitse taal, die hij tot op heden nog steeds niet volledig in de vingers heeft. Maar waarom zou hij ook? Dat het duidelijke Engelse accent zijn merk werd, herkende hij zelf destijds heel snel.

Ook verhaalt hij over zijn loopbaan bij de televisie (zowel bij Grenada TV in Groot Brittanië als in Duitland met de programma’s: ‘Vorsicht Kamera’ en ‘Musik aus Studio B’ in Duitsland). Ook zijn er herinneringen aan zijn eerste pogingen als acteur, de samenwerking met Heinz Erhardt, mijmeringen aan slagerzangers en filmsterren, zijn medewerking aan de Karl May films. Op verschillende punten presenteert de auteur zich nadenkend en zelfkritisch, bijvoorbeeld als hij situaties beschrijft waarin hij in conflict kwam met anderen en toegeeft dat hij de anderen verkeerd had begrepen. Daarbij valt op dat hij geen vuile was buiten hangt en zich meestal zelf als oorzaak van de misverstanden ziet. Al deze verhalen en verhaaltjes komen over alsof zij vele keren in vrienden- of kennissenkring zijn verteld – en zeker weten dat het zo is. Ze zijn grappig, charmant en waar nodig ook een keer met gepaste serieusheid.

Trouwens: Chris Howland is als een keer eerder auteur van een boek geweest. In 1995 kwam een verzameling van korte verhalen uit – vooral herinneringen aan zijn leven en carrière, met daarbij soms een beetje fictie, dit onder de titel ‘Happy Days’. De meeste van die verhalen zijn nu in het boek ‘Yes, Sir! Aus dem Blickwinkel eines Englischen Gastarbeiters.’ opnieuw opgenomen. Op een eventueel commentaar dat het zich hier om een soort van tweede druk zou gaan, kan worden ingebracht dat de toen meer los samenhangende delen uit de jaren 90 nu meer met elkaar zijn verbonden en samen met vele nieuwe hoofdstukken met tot op heden niet beschikbare herinneringen, een meer omvattende verhaallijn vormen.

Het speels vertelde leven van een van de grootheden van de radiohistorie verleidt tot glimlachen, nadenken en in vele herinneringen gaan baden.

Chris Howland: ‘Yes, Sir! Aus dem Blickwinkel eines Englischen Gastarbeiters’. Reinbek: Kindler Verlag bij Rowohlt Verlag 2009. 316 pagina’s. ISBN 978-3-463-40565-0. 16,90 Euro.

Een keer in de twee weken, steeds op de woensdag vanaf 20.05 uur, presenteert Chris Howland op WDR 4 het programma ‘Spielereien mit Schallplatten’

THOMAS VOELKNER (vertaling Jana Knot-Dickscheit)