Recentelijk
werd door de platenmaatschappij Universal Records een dubbel cd in de
markt gezet dat het bekende, minder bekende en ook onbekende werk van de
dit jaar 25 jaar geleden overleden Frans Halsema in een prachtig
daglicht stelt. In de categorie onbekend dient wel te worden toegevoegd
dat het materiaal wel deels eerder op de radio is te horen geweest maar
niet eerder op CD verscheen. Researcher Piet Tullenaar dook in de
archieven van Beeld en Geluid in Hilversum en kwam weer tevoorschijn met
20, liedjes waarvan niemand wist dat ze nog bestonden, liedjes waarvan
men niet eens wist dat hij ze ooit had gezongen en repertoiretoppers in
een andere uitvoering. Nummers die hij ter beschikking stelde aan
Halsema’s zoon Marijn, die voor de samenstelling van de dubbel cd
verantwoordelijk is.Marijn moet zeer onder de indruk geweest zijn bij het horen en wederhoren van het brede en warme repertoire. In het voorwoord in de cd ‘Frans Halsema Springlevend’ stelde zoon Marijn over zijn veel te vroeg overleden vader: ‘hij verwoordt zo goed wie je was, de wijze waarop je in het leven stond, je blijdschap, vrolijkheid, humor en bovenal je lach. Al luisterend bleek nog steeds hoe mooi de teksten zijn die je zong, hoe bijzonder de arrangementen en hoe helder en zuiver je stem.”
Frans Halsema werd in 1939 geboren in Amsterdam, aan de rand van de Jordaan. Hoewel hij na een afgebroken MULO-opleiding voor een korte tijd het bakkersvak uitprobeerde, het kruideniersbedrijf verkende en zijn geluk zocht bij een effectenkantoor en een administratief baantje aannam, wist hij eigenlijk al van jongs af aan dat hij ‘net zoiets als Toon Hermans’ wilde gaan doen. In zijn vrije tijd zon
g
hij al bij allerlei gelegenheden liedjes, waarbij hij zichzelf
begeleidde op piano en accordeon; eerder al trad hij thuis op tussen de
schuifdeuren in revuetjes die zijn vader schreef.Tijdens zijn diensttijd volgde Halsema in de avonduren de cabaretopleiding van Bob Bouber; zijn eerste optreden als cabaretier vond in 1960 plaats, toen hij in het Amsterdamse Pauze Cabaret samenwerkte met onder anderen Ronnie Potsdammer. Een jaar later sloot hij zich - als pianist - aan bij het beroemde cabaret Lurelei en in 1964 presenteerde hij samen met Lurelei’s Ben Rowold het programma Parlando voor de VPRO-radio. Tussen de bedrijven door nam hij zang- en danslessen en ontwikkelde zich steeds meer als liedjescomponist.
In hetzelfde jaar keerde hij Lurelei de rug toe om zich aan te sluiten bij het ABC Cabaret van Wim Kan. Dat gezelschap verliet hij in 1967 om een solocarričre te beginnen. Een groot succes was zijn optreden op het Boekenbal: ‘Tante Mien, mag ik je titels even zien’. Zijn ontmoeting met Gerard Cox resulteerde in een samenwerking die in de loop der jaren veel hoogtepunten zou kennen, zoals in 1968 het programma ‘Met blijdschap geven wij kennis’ met Adčle Bloemendaal en later Conny Stuart.
Van 1971 tot 1973 speelde Frans Halsema in de musical ‘En nu naar bed’ van Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink. En juist daaruit stamt een van zijn allergrootste successen, het duet ‘Vluchten kan niet meer’ met Jenny Arean. Talloze grote televisieshows volgden en Halsema hervatte de samenwerking met Cox; met overdonderend succes, maar toch besloot hij om ‘voor verdieping en uitdagingen’ te gaan en zijn eigen onemanshows op de planken te brengen. Ook bracht hij in de jaren zeventig een aantal platen uit, waarvan de meeste pas na zijn dood enige vorm van succes kregen. In de loop van 1983 kreeg hij last van zijn stembanden en werd keelkanker bij hem geconstateerd. Hierdoor moest hij een optreden tijdens het Boekenbal van dat jaar aan zich voorbij laten gaan. Wel bereidde hij nog een nieuw theaterprogramma voor, maar dat zou nooit in premičre gaan. Hij overleed op 44-jarige leeftijd op 24 februari 1984.
De dubbel cd werd onlangs tijdens een besloten bijeenkomst in Baarn door Marijn overhandigd aan zijn moeder Anke Halsema. Naast het bekendere werk is er dus vooral geput uit het rijke archief van Beeld en Geluid waar gelukkig veel van het werk van Halsema, die hij voor diverse omroepen heeft gemaakt, is bewaard gebleven. Nummers, wa
arbij
Halsema destijds werd begeleid door ondermeer het Metropole Orkest met
arrangementen van Dolf van der Linden en Bert Paige. Daarnaast is uit
collecties van privé verzamelaars geput. Ondermeer uit het VPRO
programma O.K. en W. (Onze Kleine Wereld) uit 1963 is op die manier een
aantal nummers tevoorschijn gekomen. De vijftigplussers onder ons
herinneren zich misschien ook nog een ander echt luisterprogramma van de
VPRO, ‘Parlando’, dat vier jaar lang om de week op de zondagavond was te
horen. Uit de persoonlijke collectie van Alexander Pola werd ook geput
en zo kwamen er bandopnamen tevoorschijn van het VARA programma
‘Chansonnetje’ waarin Frans Halsema gastoptredens heeft gedaan. Ook de
nauwe samenwerking met tekst en muziekschrijvers als Harry Bannink, Ruud
Bos en Michel van der Plas komt op ‘Frans Halsema Springlevend’
duidelijk naar voren.Radioprogramma’s met luisterliedjes uit de jaren zestig waren vooral bedoeld om naar de radio te luisteren zonder een andere bezigheid tegelijkertijd te doen. Het diende de luisteraar aan het denken te zetten wat er in de liedjes was verpakt. Bij het terugluisteren van al dat mooie werk werd me nog eens duidelijk dat de invloed van de radio in die tijd veel groter is dan hetgeen veertig jaar later voornamelijk via dit medium radio wordt gebracht. Een groot voorbeeld van dergelijke programma’s was: ‘Cursief’, dat door de KRO werd geprogrammeerd via de radio en bijna acht seizoenen was te beluisteren, gevolgd door 2 seizoenen op de televisie. Naast Frans Halsema waren in dit programma ondermeer Gerard Cox, Luc Lutz en Frits Lambrechts te horen.
Maar op de dus nu in de winkel liggende dubbel cd ‘Frans Halsema Springlevend’ komt ook het latere materiaal van de cabaretier/zanger Halsema voor. Zo is ook materiaal bewaard gebleven uit het KRO Lunchprogramma ‘Nu hoor ik het ook’ uit de jaren tachtig van de vorige eeuw, waarin Halsema nauw samenwerkte met Paul Haenen. In april 1983 was het moment dat Frans Halsema zijn laatste publieke optreden deed. Het gebeurde in het Theater Gooiland in Hilversum. Er zijn toen opnamen voor uitzending gemaakt, die echter nooit de radio hebben gehaald. Een aantal van de opnamebanden zijn gelukkig ook bewaard gebleven, zodat van dit laatste publieke optreden een paar liedjes terugkeren op deze dubbel cd.
Frans Halsema 2CD ‘Springlevend’ is verkrijgbaar op Universal Music. Catalogus. Nummer: 179 960-6 adviesprijs € 19,99
Fotomateriaal is beschikbaar gesteld door Gentle Look Photography Almere.
HANS KNOT